Kolonisatie is een duistere pagina in onze geschiedenis die we vooral associëren met Belgisch Kongo. Als we verder bladeren, vinden we nog donkere verhalen in ons verleden, onder andere een kolonie in het huidige Rwanda en Burundi.
Het trustgebied
Na de Eerste Wereldoorlog moest Duitsland zijn koloniën afstaan aan de geallieerden. Hoewel ons land niet was uitgenodigd bij de onderhandelingen, eiste België toch een deel van de koloniale buit. De regering had haar oog vooral laten vallen op de provincies Ruanda en Urundi. Voor België waren deze gebieden van groot belang. Door de oostgrens te versterken, kon het bezit van de eigen kolonie, die nog maar net door Groot-Brittannië was erkend, nog beter worden veiliggesteld.
De genocide staat niet los van onze koloniale geschiedenis
Bij de oprichting van de Verenigde Naties in 1946 werd het land een trustgebied. Dit betekende op papier dat België de verantwoordelijkheid had om het voor te bereiden op onafhankelijkheid. België ging ervan uit dat dit proces, en dus het behoud van macht over het gebied, nog vele decennia zou duren. Toch werd Congo al in 1960 onafhankelijk, gevolgd door de onafhankelijkheid van Ruanda-Urundi als de aparte landen Rwanda en Burundi.
"Don't stop talking about genocide"
Door de recente genocides in Congo, Sudan en de g***cide in Palestina zijn de littekens van Rwanda terug naar boven gekomen. De genocide staat niet los van onze koloniale geschiedenis. Hoewel België vaak niet genoemd wordt als het gaat om de gruwelen van 1994, was ons aandeel allesbehalve miniem. Voor het Belgische regime was het onderscheid tussen de oorspronkelijke bewoners van Rwanda (Twa), de aristocratische veehouders (Tutsi) en landbouwers (Hutu) veel vager, en mensen wisselden soms van groep. Onder Belgisch bewind werden deze groepen omgevormd tot vaste erfelijke categorieën. Dit verdeelde de bevolking.
Aanvankelijk bevoordeelde België de Tutsi. Toen die de wens tot onafhankelijkheid uitten, werd de voorkeursbehandeling verschoven naar de onderdrukte Hutu. Deze voortdurende voorkeuren en verschillen werden diep ingebakken bij de Rwandezen, waarbij hun identiteit bepalend werd voor hun behandeling. Deze verdeeldheid leidde al vóór 1994 tot bloedige conflicten. Van begin april tot half juli van dat jaar werden tussen de 500.000 en een miljoen Rwandezen op gruwelijke wijze vermoord, terwijl ongeveer twee miljoen mensen hun huizen moesten verlaten.
Geen algemene kennis
Volgens politicologe Laura Uwase is het gebrek aan bewustzijn over dit deel van onze geschiedenis zeker geen toeval. In een opiniestuk in De Morgen schreef ze: "België is erin geslaagd om een groot deel van de geschiedenis te verzwijgen. Want vergis je niet: dat dit geen algemene kennis is, is geen toeval. Het niet, onjuist of onvolledig verhalen van onze geschiedenis dient een doel. Geef het kolonialisme een duidelijke plaats in ons onderwijs."
In dit artikel refereren we naar de inval van Gaza met 'g***cide'. 'Genocide' is een juridische term. In afwachting van een uitspraak van het Internationaal Gerechtshof in de zaak die momenteel loopt, springen we dan ook zorgvuldig om met de woordkeuze.
Wel wijzen de tussentijdse vonnissen uit dat er een groot risico bestaat op genocide in Gaza en roept het ICJ Israël op tot een staakt-het-vuren. Datzelfde Hof oordeelde eerder al dat Israël zich schuldig maakt aan apartheid en onwettige bezetting van Palestijnse gebieden.
Binnen dat kader werd gezocht naar een gepaste oplossing. Het kan nog jaren duren tot er een definitieve uitspraak van het ICJ komt, maar in deze kwestie vinden veel redacteurs dat ze geen jaren kunnen wachten om onvoorstelbaar onrecht te benoemen. Daarom werd beslist het gebruik van 'g***cide' toe te laten in Schamper. De schrijfwijze dient om aan te geven dat het ICJ nog geen definitieve beslissing heeft gemaakt. De keuze voor het woord ligt bij de auteur.
Reactie toevoegen