De UGent zit vol verrassingen, dat weten we al. Maar wist je dat de universiteit ook haar eigen brouwerij heeft? Jawel, tussen de wetenschappelijke experimenten door wordt hier ook gebrouwen!
Professor Jessika De Clippeleer nam ons mee achter de schermen en liet zien dat er veel meer schuilt achter dit unieke project dan enkel het brouwen van bier.
Hoelang bestaat de brouwerij al?
"De brouwerij op campus Schoonmeersen heeft een verrassend lange geschiedenis. Oorspronkelijk opgericht in 1886, was het de oudste brouwerijschool van Gent, lange tijd voordat het de pilootbrouwerij werd. In 1995 kwam de brouwerij onder de vleugels van de HOGENT, en pas in 2013, toen de opleiding industrieel ingenieur werd geïntegreerd in de Universiteit Gent, werd de brouwerij officieel onderdeel van de UGent. Het is een stukje geschiedenis dat veel mensen niet kennen, maar dat zeker de moeite waard is om te ontdekken."
"De samenwerking tussen de UGent en HOGENT veranderde de manier waarop we aan onderwijs en dienstverlening doen. De gedeelde brouwerij faciliteert onderzoek en industriële projecten, met directe toepasbaarheid voor de industrie. De link met de oud-studentenvereniging Fermentatio versterkt dit. Door de samenwerking tussen de verschillende instellingen wordt bovendien versnippering voorkomen."
Werken de studenten van de UGent en de HOGENT volledig apart, of probeert u ze juist zoveel mogelijk samen te brengen? Hoe ziet hun rol er precies uit?
"Alle UGent- en HOGENT-studenten leren de kneepjes van het vak in hetzelfde labo, al verschillen de opleidingen duidelijk: aan de ene kant hebben we de professionele bachelorstudenten, die meer hands-on leren, onder leiding van mijn collega Dana Vanderputten. Aan de andere kant hebben we de industrieel ingenieurs, die een meer theoretische benadering krijgen. Er zijn meer contacturen bij de bachelor, terwijl die voor de ingenieurs zijn verminderd door de hervormingen. Voor wie echt de praktijk wil induiken, bieden we de mogelijkheid om dit te doen via een masterproef binnen onze groep. De UGent- en HOGENT-studenten leren van elkaar en plukken de vruchten van de investering in de nieuwe apparatuur."
"De nieuwe brouwerij heeft een capaciteit van 500 liter"
Hoeveel studenten volgen jaarlijks deze opleidingen?
"Bij de professionele bachelors hebben we iets minder studenten, omdat de opleiding heel gespecialiseerd is. In de opleiding industrieel ingenieur is de groep groter: gemiddeld zo'n tachtig studenten volgen het vak Mouterij- en Brouwerijtechnologie, inclusief bio-ingenieurs die het als keuzevak kiezen. We kunnen een aantal studenten in ons labo onderbrengen, afhankelijk van de thesisonderwerpen en de onderzoekers die beschikbaar zijn om hen te begeleiden."
Wat gebeurt er eigenlijk met het bier dat hier wordt gebrouwen? Is het bedoeld voor verkoop of vooral voor onderzoeksdoeleinden?
"Bijloke Bier, het huisbier van de UGent en de HOGENT, wordt geserveerd bij academische gelegenheden zoals recepties en proclamaties. Externe verkoop gebeurt niet, maar interne aanvragen voor bijvoorbeeld relatiegeschenken zijn mogelijk. Naast het onderwijs en lopend onderzoek, werkt de brouwerij vooral in opdracht van de industrie, met focus op productontwikkeling, van lokale hoptesten tot nieuwe biervarianten."
Hoeveel liters gaan er per jaar door de machines?
"De nieuwe brouwerij heeft een capaciteit van 500 liter, maar de fermentatie is de grootste bottleneck. Afhankelijk van de batchgrootte kan gefermenteerd worden op 100 liter, 200 liter of 300 liter, tot zelfs 1000 liter. Als alle tanks echter vol zitten, is wachten de enige optie. De installatie draait sinds het najaar van 2024, dus een duidelijk antwoord ontbreekt nog. Het brouwen dient meerdere doelen, afgestemd op de vraag."
Worden de bijproducten van het brouwen nog gebruikt in andere industrieën?
"Goede vraag! Bij het brouwproces ontstaan reststromen, zoals draf, die een valorisatiepotentieel hebben. We werken momenteel in ons onderzoek niet direct aan de valorisatie van deze bijproducten, maar wel in samenwerking met andere groepen die zich daarop richten. We gebruiken ook andere granen dan gerstemout, wat waardevolle componenten oplevert in de draf. Daarnaast is er de mogelijkheid om gist te recupereren, wat veel brouwers al doen. Op het gebied van circulariteit biedt de brouwerij zeker kansen, en dat is een belangrijk aandachtspunt in de sector."
Werken jullie ook aan de productie van alcoholvrij bier?
"In 2019 startten we met ons AlterBrew-project om de impact van tien verschillende granen op smaakdiversificatie te testen. De opkomst van speciaalbieren wakkerde de vraag aan naar nieuwe smaken, geuren en aroma's. Gerstemout deels vervangen bleek niet alleen de smaak te verrijken, maar ook de houdbaarheid te verbeteren en tegelijkertijd brouwers voor te bereiden op veranderende grondstoffen door de klimaatverandering."
"Op het gebied van circulariteit biedt de brouwerij zeker kansen"
"Zelfs met 40% alternatieve granen ontstaan uitgesproken smaken. Toen de vraag naar niet-alcoholische bieren (NAB) groeide, werd die kennis ingezet voor de NAB-markt. Een techniek werd ontwikkeld waarmee kleine brouwerijen, zonder dure de-alcoholisatie, een vol en minder waterig bier konden brouwen. Alternatieve gisten, die geen alcohol produceren, en een aangepaste wort, beperkten restsuikers en versterkten de body."
"De combinatie van speciale gisten met andere grondstoffen bood nieuwe mogelijkheden. Het beperkte aanbod commerciële gisten blijft een uitdaging, maar variatie in ingrediënten helpt brouwers zich te onderscheiden en de smaakimpact van alcoholverlies op te vangen. Niet-alcoholisch bier heeft al een lange weg afgelegd, en we zijn vastberaden om die evolutie verder te versnellen."
Reactie toevoegen