Sinds kort is de UGent een leerstoel rijker: een nieuwe fietsprofessor werd aangesteld om onderzoek te doen over fietsbeleid en fietsgebruik in Vlaanderen. De Amerikaanse Meredith Glaser was de geknipte kandidaat voor deze post.
Hoe bent u op het thema fietsen terechtgekomen?
"Als Amerikaanse ben ik opgegroeid in een zeer auto-afhankelijk gebied in de buitenwijken van Californië. Van jongs af aan wilde ik altijd onafhankelijk zijn in mijn mobiliteit, maar dit was eigenlijk onmogelijk. Toen ik in 2009 naar Nederland verhuisde, had ik een compleet andere mobiliteitservaring, want hier kan je als gezin leven zonder auto."
Fietste u regelmatig voor u naar Nederland verhuisde?
"Ja, in Davis, de plek waar ik heb gestudeerd, is er een heel progressief fietsnetwerk en een fietscultuur. Hoewel ik daar een auto had, fietste ik er ook elke dag. In de eerste weken dat ik daar woonde, hoorde ik van de oudere studenten: 'Het eerste wat je doet in Davis is een fiets kopen.'"
Wat voor onderzoek doet u op dit moment?
"Het thema dat ik heb geïntroduceerd vanuit de leerstoel is het idee van systems of inertia (weerstandssystemen, red.). Om onze mobiliteitssystemen te veranderen moet er gedacht worden in systemen. Het is meer dan mensen gewoon te overtuigen de fiets te nemen, zo makkelijk is het niet. We moeten niet enkel denken aan het individu, maar aan de intersectionaliteit van de identiteiten van dat individu. Die wordt bepaald door leeftijd, gender, etniciteit etc., waardoor iedere mobiliteitservaring uniek is."
"Tegen het proces richting een minder auto-afhankelijke maatschappij zal er ongetwijfeld weerstand ontstaan"
"Daarnaast moeten we kijken naar de samenleving. Tegen het proces richting een minder auto-afhankelijke maatschappij zal er ongetwijfeld weerstand ontstaan. Daar moeten we strategisch mee omgaan. Dat is wat ik bedoel met de inertia, een concept uit de natuurkunde. Om verandering mogelijk te maken, moeten we ook kijken naar gemeenschappen, organisaties en instituties. Ik hou mij vooral bezig met het effect dat fietsen heeft op de maatschappij. Zo zorgt een hoog fietsgebruik voor veiligere openbare ruimtes, autonomie voor kinderen en een daling van obesitas in de samenleving. We kunnen de fiets gebruiken om allerlei fenomenen te bestuderen, als een soort lens. Wij noemen dit een boundary object, waarmee bijvoorbeeld sociale gewoontes kunnen worden bestudeerd. Ik denk eigenlijk dat het doel niet per se meer fietsen is, maar eerder de gevolgen van een fietsafhankelijke maatschappij."
Heeft u suggesties voor welke andere maatregelen de stad en de universiteit zouden kunnen toepassen?
"De voormalige schepen van mobiliteit, Filip Watteeuw, heeft veel gedurfde inspanningen geleverd om de transitie van Gent te ondersteunen. Ik weet dat er destijds veel spanningen, angst en onzekerheid waren rond het circulatieplan. In de politiek is het erg uitdagend om ieders belangen en ideeën te combineren. Tegelijkertijd doen politici dit zonder de zekerheid dat hun ideeën zullen werken. Het is dus een erg onzekere omgeving, en gedurfde beslissingen die ingaan tegen de norm roepen vaak angst en weerstand op.
"Het doel is niet per se meer fietsen, maar eerder de gevolgen van een fietsmaatschappij"
"Ondanks die onzekerheid hebben Filip en zijn team het circulatieplan doorgevoerd en dat is nodig. Als we kijken naar wat het circulatieplan heeft bereikt, zien we dat de verkeersveiligheid is verbeterd en de uitstoot is verminderd. Er is een hele geschiedenis van activisme in Gent, een geschiedenis van de wens om de ruimte voor auto's te verkleinen. Dit laat zien dat vooruitgang boeken betekent dat we echt de rol van de auto moeten in vraag stellen. Ik denk dat de studentengemeenschap en het academisch personeel ook beter ingezet kunnen worden in discussies over mobiliteit en de leefbaarheid van de stad. De UGent heeft ongeveer 50.000 studenten en 15.000 personeelsleden, dus in totaal 65.000 mensen. Als je kijkt naar de totale bevolking van Gent, die rond de 260.000 ligt, dan beslaan studenten en personeel ongeveer 20% van de bevolking. Dat betekent dat de verdeling van de publieke ruimte hierop afgestemd zou moeten worden. Studenten en personeel gebruiken vooral fietsen en het openbaar vervoer, dus waarom is er nog steeds geen beter fietsroutenetwerk tussen de verschillende campussen? Waarom is er niet veel meer fietsparkeerplek? Deze groep brengt geen auto's mee de stad in, maar draagt wél substantieel bij aan de economie van Gent. Het recht van die groep op veilige straten en een goed ingerichte openbare ruimte zou meer gewaarborgd moeten worden."
Wat vindt u van e-bikes, aangezien ze de laatste tijd veel populairder zijn geworden?
"Over e-bikes valt er veel te observeren, ook vanuit een culturele invalshoek. In de Nederlandse cultuur, die voortkomt uit de calvinistische traditie, is het zo dat je niet moet proberen boven de rest uit te steken. Er is een maatschappelijke norm rond bescheidenheid en het niet te opvallend willen zijn. Ik denk dat dit deels ook in Vlaanderen geldt. Fietsen worden gezien als een gebruiksvoorwerp, een praktisch hulpmiddel, maar met de opkomst van e-bikes is de fiets ook steeds meer een statussymbool geworden."
Reactie toevoegen