Rik Van de Walle: "Ik vind mijn politieke ongebondenheid een troef"

U gaat nu voor een derde termijn als rector. Mogen we meer van hetzelfde verwachten of komt er een radicale breuk met het verleden?

"Er komt geen radicale breuk met het verleden. Maar als ik een extra aandachtspunt naar voren mag schuiven, zal het de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht van de universiteit zijn. Een universiteit moet politiek onafhankelijk kunnen opereren, dit is cruciaal."

"We gaan ons blijven richten op de kernactiviteiten van de universiteit: onderzoek, onderwijs en maatschappelijke dienstverlening. Daarnaast hebben we welzijn hoog op de agenda staan. De afgelopen jaren hebben we belangrijke stappen gezet in ons welzijnsbeleid door procedures te verbeteren en transparanter te maken. We zijn actief op zoek naar externe deskundigen om lid te worden van tuchtcommissies en tuchtraden. Hoewel we duidelijke vooruitgang boeken, ben ik van mening dat er nog werk aan de winkel is. Een van de redenen waarom ik graag opnieuw rector wil zijn, is om deze verbeteringen verder door te zetten."

"In mijn jaren als rector en daarvoor heb ik waardevolle netwerken opgebouwd op verschillende niveaus, wat een grote meerwaarde vormt voor de universiteit. Daarnaast zijn er enkele belangrijke projecten in gang gezet die zich nog in de opstartfase bevinden, zoals 'UGent verbeeldt 2050'. Ook is er nog steeds een problematiek rond studentenhuisvesting, waarbij de nadruk ligt op betaalbare studentenkoten. Deze plannen vereisen verdere uitwerking en implementatie. Met mijn ervaring wil ik deze trajecten zeer graag verder coördineren en tot een succesvol resultaat brengen."

U spreekt van ervaring en van politieke ongebondenheid. Uw tegenkandidaat Petra De Sutter heeft die ervaring nog niet, en daarnaast heeft ze een duidelijke politieke achtergrond. Wat denkt u van haar als tegenkandidaat?

"Het is niet aan mij om uitspraken te doen over andere kandidaten, dat is aan de kiezers. Uiteraard kan ik wel een uitspraak doen over wat ik zelf belangrijk vind. Ik vind mijn politieke ongebondenheid een troef. Alle UGent'ers moeten het gevoel hebben dat jij hun rector bent en ik denk dat politiek ongebonden zijn daarbij helpt. Een deel van de job is ook een gesprek aangaan met anderen, waaronder met overheden. Ik heb altijd ervaren dat politiek onafhankelijk zijn mij de vrijheid geeft om zeer stevig te onderhandelen wanneer dat nodig is. Het besef dat je niemand iets verschuldigd bent, behalve de UGent, en weten dat anderen dat ook weten, biedt een enorme onderhandelingskracht."

"Het besef dat je niemand iets verschuldigd bent, biedt een enorme onderhandelingsmacht"

De laatste tijd is het thema grensoverschrijdend gedrag niet weg te denken uit het publieke debat. Hoe komt het dat dit nog steeds zo'n groot probleem vormt binnen de universiteit?

"Zijn er probleemsituaties aan de oppervlakte gekomen in mijn termijn als rector? Ja. Zullen er de komende jaren nog probleemsituaties aan de oppervlakte komen? Ja. Kan ik u garanderen dat er zich de komende vier jaar, als ik rector ben, geen enkele probleemsituatie zal voordoen? Nee, ik kan u dat niet garanderen. Wat ik wél kan garanderen, is dat ik de aanpak van dergelijke probleemsituaties serieus neem, zoals ik de afgelopen acht jaar heb laten zien. Wanneer een probleem onder mijn aandacht kwam, heb ik nooit alleen beslist om al dan niet actie te ondernemen. Ik heb dat niet gedaan als rector en ik heb dat voordien ook niet gedaan als decaan. Het is makkelijk om je achter procedures te verschuilen. Maar zelfs met goede procedures is het belangrijk dat de betrokken actoren verantwoordelijk en correct handelen."

"Ik ben verstandig genoeg om te weten dat er vele expertisedomeinen zijn waarin ik geen specialist ben. Daarom heb ik, bij zowel formele als informele meldingen van grensoverschrijdend gedrag, steeds de reflex om dit te bespreken met experten. In het bijzonder welzijnsexperten en juridische experten, zowel interne als externe. Behalve in één geval, heb ik hun advies telkens opgevolgd. In dat ene geval heb ik een tuchtprocedure opgestart terwijl niet iedereen dat de beste optie vond."

"Bij de meest recente tuchtzaak bij de bio-ingenieurs legde een onafhankelijke tuchtraad een sanctie op, op basis van een drievoudige schuldigverklaring, voor financiële fraude, schending van wetenschappelijke integriteit en grensoverschrijdend gedrag. Persoonlijk vind ik die sanctie veel te licht. Hoewel het moeilijk is om zo'n sanctie van een onafhankelijke tuchtraad publiek toe te lichten, zie ik het wel als mijn plicht om dat te doen. Als rector kan je je immers niet verstoppen in het rectoraat en hopen dat de storm overwaait."

"Het is makkelijk om je achter procedures te verschuilen"

"In de zaak waarbij een professor uit de politieke wetenschappen recent genoemd werd, vind ik dat men in 2014 een foute inschatting heeft gemaakt. Men oordeelde toen kennelijk dat het niet nodig was om juridisch advies in te winnen, hoewel dat wel degelijk had gekund. Dat is alleszins een groot verschil met hoe dergelijke zaken tegenwoordig behandeld worden. Ik zal bovendien op die manier blijven handelen. In dergelijke zaken betrek ik al jaren experten. Laat het duidelijk zijn dat dit geen nieuw voornemen is voor de komende vier jaren, maar iets wat al gebeurt."

Tijdens uw termijn kwam er een nieuw decreet 'Grensoverschrijdend gedrag in het hoger onderwijs' op tafel. Er zijn toen ook allerlei adviezen gevraagd. Wat opviel is dat de hogeronderwijsinstellingen, onder andere de UGent, zeiden dat ze niet akkoord gingen, tijdens de bespreking bij de Vlaamse Onderhandelingscommissie voor het Hoger Onderwijs en Universitair Ziekenhuis Gent.

"De UGent heeft altijd het standpunt ingenomen dat externe meldpunten een goede zaak zijn. Tijdens een overleg met de Commissie Onderwijs in het Vlaams Parlement heb ik dit standpunt ook duidelijk gemaakt. Maar niet alle Vlaamse rectoren zaten hierover op dezelfde lijn. Zelf stond ik volledig achter het idee van externe meldpunten, net als het idee om externe leden op te nemen in tuchtraden en tuchtcommissies."

"Wat mij betreft zouden tuchtraden en tuchtcommissies volledig uit externe leden moeten bestaan. Dit onderwerp werd besproken binnen de universiteit en de meningen waren verdeeld. De Raad van Bestuur oordeelde uiteindelijk dat de helft van de leden extern moest zijn. Vervolgens heb ik dat standpunt verdedigd."

Er zijn sommige mensen, zoals Sofie Avery, de auteur van het boek 'Over de schreef', die willen dat de universiteit nog verder gaat dan wat ze nu doet. Ze wil een soort reglement dat relaties tussen studenten en proffen tout court verbiedt. Waarom kunnen we niet verder gaan in zo'n richting?

"Vrij recent werd dit thema uitgebreid besproken in de Raad van Bestuur, net als in andere commissies en adviesorganen. We hebben serieus overwogen om intieme relaties volledig te verbieden, waarbij zowel voor- als tegenargumenten grondig tegen elkaar werden afgewogen. Uiteindelijk hebben we besloten om relaties tussen proffen en studenten niet op voorhand categorisch te verbieden."

"Het is trouwens niet omdat je iets formeel verbiedt, dat het met zekerheid niet meer gebeurt. Daarnaast heeft vrijheid ook waarde. Ik weet dat dit een delicate uitspraak is omwille van het gevoelige onderwerp, maar net om die reden moet je in mijn ogen enkel verbieden wat daadwerkelijk problematisch is. De Raad van Bestuur denkt er net zo over."

"Bij intieme relaties moet er sprake zijn van echte wederzijdse toestemming"

"Bij intieme relaties moet er sprake zijn van echte wederzijdse toestemming. Wanneer iemand 'ik wil dit' zegt, moet dat uit vrije wil zijn, zonder angst voor mogelijke repercussies bij weigering. Een relatie waarin deze vrijheid ontbreekt, is geen consensuele relatie. Als er een machtsverhouding bestaat binnen een intieme relatie moeten beide personen nagaan of de relatie daadwerkelijk consensueel is. Daarbij ligt de grootste verantwoordelijkheid bij degene met een hogere rang: die persoon moet zéér kritisch zijn voor zichzelf bij het beantwoorden van de vraag of de relatie vrij en gelijkwaardig is."

"Op basis van deze principes zeggen we dat een relatie tussen een professor en een student niet per definitie verkeerd is. Wel wordt in zo'n geval de professionele relatie verbroken: de professor mag geen examen meer afnemen van de student en de relatie moet officieel gemeld worden. Als aan al deze voorwaarden is voldaan, dan vind ik dat de vrijheid om een dergelijke relatie te hebben kan blijven bestaan."