Vaarwel, USAID

De Verenigde Staten waren tot voor kort het land dat de meeste humanitaire hulp ter wereld bood. Sinds 24 februari zijn duizenden programma's van USAID stopgezet en meer dan honderdduizend medewerkers wereldwijd ontslagen. Donald Trump en Elon Musk beweren dat de organisatie corrupt is en overheidsgeld verkwist.

USAwablieft?

USAID is het Amerikaanse Agentschap voor Internationale Ontwikkeling. Het werd opgericht door president John F. Kennedy in 1961, tijdens de Koude Oorlog. Het moest toen een minder bureaucratische manier bieden om andere landen te steunen. Zo konden de Verenigde Staten met de Sovjet-Unie concurreren voor invloed in onder andere Europa en Afrika. Sinds haar ontstaan heeft USAID in een of andere vorm steun gegeven aan zowat elk land op aarde.

Naast USAID werden ook PEPFAR en de Millennium Challenge Corporation getroffen. Dat eerste is een fonds voor de bestrijding van HIV/AIDS. Het gaf geld aan allerlei initiatieven voor de preventie en behandeling van AIDS. Die worden dan uitgevoerd door andere organisaties, zoals onder andere USAID.

Hulp allerlei

Miljoenen zullen deze beslissing van Trump voelen. Veel gebieden zijn afhankelijk van Amerikaanse voedselhulp, medische zorg en proper water. De humanitaire hulp die USAID ondersteunde was heel divers en wijdverspreid. Van gezondheidszorg en kwalitatief onderwijs tot onafhankelijke journalistiek en bosbescherming, er was een uitgebreide waaier aan projecten die zich over de hele wereld bevonden. Dat de stekker uit dit agentschap is getrokken, zal talloze mensenlevens kosten. Door de diversiteit van de projecten is het niet zo makkelijk om een optelsom te maken van de ravage die deze beslissing zal achterlaten. Sinds de Russische invasie was Oekraïne de grootste ontvanger van deze humanitaire hulp, dus dat land zal vermoedelijk ook grote gevolgen ondervinden.

Miljoenen mensen zullen de beslissing van Trump voelen

Gezondheid zonder grenzen

Een belangrijk onderdeel van de USAID-steun ging naar HIV-klinieken in onder andere Zuid-Afrika, een land waar bijna 15% van de bevolking besmet is met het virus. In het begin van de HIV/AIDS-pandemie was een besmetting zo goed als een doodvonnis. Sinds de historische handdruk tussen prinses Diana en een AIDS-patiënt is er gelukkig al enorm veel vooruitgang geboekt in de behandeling van HIV/AIDS. Met de juiste medische omkadering is de levensverwachting van besmette patiënten dan ook amper nog korter dan die van de niet-besmette medemens. De klinieken die door USAID ondersteund werden, gaven aan de vele patiënten een laagdrempelige toegang tot deze levensreddende zorg. Zorg die ze zonder deze klinieken waarschijnlijk niet zullen krijgen.

Niet alleen voor HIV, maar ook voor tal van andere infectieziekten liepen er preventieprojecten. Vaccinatieprogramma's voor mazelen, polio, baarmoederhalskanker, en andere ziekten redden vele mensenlevens. En hoewel sommigen misschien denken dat deze ziektes niet tot in hun ivoren toren komen, is niets minder waar. Bepaalde ziektes, zoals mazelen en polio, kunnen met vaccinatieprogramma's de wereld uitgeholpen worden, maar dit kan enkel als er wereldwijd ingezet wordt op vaccinatie. Dat is eerder al gelukt met de pokken. Ook met polio was de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) goed onderweg om het uit te roeien, maar het gebrek aan gezondheidszorg in Palestina zorgde daar voor nieuwe uitbraken. De infectieziekten die op sommige plaatsen woekeren, blijven niet binnen de grenzen van 'derdewereldlanden', maar reizen mee met vakantiegangers en migranten. Zo kunnen ze tot heel dicht bij die ivoren toren komen.

Bestaat er ook een EU-AID?

USAID is niet de enige organisatie die zich op grote schaal bezighoudt (of eerder bezighield) met humanitaire hulp. Ook de WHO en het Directoraat-Generaal voor Internationale Partnerschappen (DG INTPA) van de Europese Commissie spelen een belangrijke rol. De WHO is de gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties die een sturende en coördinerende rol heeft op het gebied van wereldwijde gezondheid en welzijn. Ook de WHO voelt de druk van de Verenigde Staten op het vlak van humanitaire hulp. Sinds Amerika besloten heeft uit de organisatie te stappen, heeft de WHO een vijfde van haar subsidies verloren, wat aanzienlijke gevolgen heeft gehad.

Ook de WHO voelt de druk van de Verenigde Staten op het vlak van humanitaire hulp

Hoewel er momenteel geen volwaardige Europese tegenhanger van USAID bestaat, komt DG INTPA het dichtst in de buurt. Dit minder bekende orgaan van de Europese Commissie is verantwoordelijk voor het beheer van de ontwikkelingsprogramma's van de EU. DG INTPA richt zich op de ontwikkelingshulp van de EU en financiert projecten die gericht zijn op armoedebestrijding, duurzame ontwikkeling en humanitaire hulp. De programma's zijn bedoeld om landen buiten de EU te ondersteunen.

Het grootste verschil tussen USAID en DG INTPA is dat DG INTPA geen overheidsinstantie is, maar een onderdeel van de Europese Unie. Daarnaast zijn er andere Europese organisaties, zoals de Europese Investeringsbank (EIB) en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD), die zich ook richten op het financieren van ontwikkelingsprojecten en de inspanningen van DG INTPA aanvullen.