Afrobeats is geen niche

Opkomend genre

Het verhaal van afrobeats begint in de jaren 60 in West-Afrika. Fela Kuti, de drijvende kracht achter het genre, combineerde jazz, funk en traditionele Yorubaanse muziek tot een unieke mix van groovy melodieën en maatschappijkritiek. Hij noemde zijn creatie afrobeat (zonder 's'). Zijn liedjes gaf hij een eigen draai door er muziektechnieken zoals improvisatie, vraag-en-antwoord en korte, ritmische zinnen in te integreren. Naast muzikant was Kuti ook een politieke activist. Hij gebruikte zijn muziek dan ook om politieke boodschappen uit te dragen. Zijn liedjes uiten voornamelijk kritiek op het neokolonialisme, corruptie en sociale ongelijkheid in zijn land.

In de jaren 90 kreeg afrobeat een nieuw jasje. Met invloeden van hiphop, r&b en elektronische muziek werd het genre omgetoverd tot afrobeats (met 's' dit keer). Kuti's funk- en jazzelementen maakten plaats voor dansbare melodieën, catchy hooks en autotune. Dankzij artiesten zoals Burna Boy, Wizkid en Davido groeide de populariteit van het genre wereldwijd en leerde ook het grote publiek afrobeats kennen.

'Afrobeats' is geen allesomvattend begrip voor muziek uit Afrika

Vandaag de dag wordt het genre vooral gedomineerd door Britse en Amerikaanse artiesten zoals Tems, Yemi Alade en Burna Boy, die wereldwijd hoog in de hitlijsten staan. Ook dichter bij huis zien we artiesten zoals Frenna met de dag aan populariteit winnen. Afrobeats is overal. Van clubs tot TikTok, van festivals tot de Grammy's, waar het genre nu de categorie van 'Best African Music Performance' overneemt. 

'Afrobeats' is geen allesomvattend begrip voor muziek uit Afrika, maar toch worden Afrikaanse artiesten onder de noemer 'afrobeats' geplaatst, wat alle diversiteit binnen de muziek van Afrikaanse artiesten tenietdoet. Het reduceert Afrikaanse muziek tot één genre, maar wat is 'Afrikaans'? Er zijn 54 verschillende landen in Afrika, met elk een eigen taal, cultuur en dus ook muziek.

Grammy's of 'Scammy's'?

The Recording Academy is de organisatie achter de Grammy's. De leden zijn mensen uit de muziekindustrie, zoals artiesten, producers, songwriters, maar ook platenfirma's. Anders dan bij de meeste awardshows, waarbij het publiek stemt, stemmen er bij de Grammy's ongeveer 11.000 leden uit de muziekindustrie. Elk jaar kunnen leden nummers, albums en videoclips inzenden die volgens hen in aanmerking komen. Vervolgens wordt er een screening gedaan door 'experten' om te zorgen dat de inzendingen in de juiste categorie belanden. Over wie deze experten zijn, of wat hun kwalificaties zijn, is er weinig informatie te vinden. De leden stemmen hierna twee keer: eerst voor de officiële nominaties en een tweede keer voor de winnaars. Daarnaast is er een speciale nominatiecommissie voor bepaalde categorieën, waarbij leden die actief zijn in dat genre de eindnominaties bepalen. Opnieuw geeft het bestuur van de Grammy's hier bitter weinig informatie over vrij. Voorgaande jaren kwam er veel kritiek op deze procedure. Sommige artiesten en fans vinden dat het systeem 'mainstream acts' bevoorrecht. Anderen beweren dan weer dat genrespecifieke categorieën niet altijd de ware diversiteit van muziek weerspiegelen.

Is elk genre wereldmuziek?

Bij de Grammy's zijn er drie titels waar afrobeatsartiesten kans maken op een overwinning: 'Best African Music Performance' (een titel die pas een jaar bestaat), 'Best Global Music Album' en 'Best Global Music Performance'. Bovendien vallen deze drie titels samen in de categorie 'Latin, Global, Reggae & New Age, Ambient or Chant'. Deze categorie balt dus verschillende genres uit verschillende werelddelen samen.

Als we muziek puur geografisch bekijken, is dan niet elk genre in wezen 'wereldmuziek'?

Daarnaast is het niet duidelijk wat 'Global Music' eigenlijk betekent. Als we muziek puur geografisch bekijken, is dan niet elk genre in wezen 'wereldmuziek'? De term werd oorspronkelijk in 1987 in het Verenigd Koninkrijk bedacht om muziek van niet-westerse artiesten te promoten. In 1992 introduceerden de Grammy's de titel 'Best World Music Album', maar sindsdien is de betekenis en het gebruik van de term steeds controversiëler. Vandaag de dag vinden veel mensen de term juist problematisch.

Wereldmuziek heeft de connotatie aangenomen van traditionele, 'tribale' of 'etnische' geluiden die afwijken van wat we in het Westen horen. De Grammy's behandelen westerse muziek alsof het breed en ingewikkeld genoeg is om er meerdere categorieën en tientallen titels aan te wijden, terwijl wereldmuziek gelabeld blijft als primitief, ongeorganiseerd en niet geavanceerd genoeg om meer ruimte en erkenning te krijgen. Ironisch genoeg is de categorie 'wereldmuziek' de enige waarin meer dan 89,2% van de wereldbevolking − vertegenwoordigd door artiesten die geen Engels of Spaans spreken − überhaupt een kleine kans heeft om erkenning van de Recording Academy te krijgen. Tegelijkertijd blijven de vier meest prestigieuze Grammy's, de 'Big Four' (waaronder 'Best New Artist' en 'Album of the Year'), vrijwel exclusief gereserveerd voor westerse muziek.

Welke verklaring de Recording Academy er ook voor geeft, uiteindelijk zorgt deze indeling ervoor dat niet-westerse artiesten niet de kans krijgen om uit het hokje van dit genre te breken.