Het belang van Internationale Vrouwendag

  Brood en rozen

De geestelijke moeder van de Internationale Vrouwendag is de Duitse Clara Zetkin, die in 1907 hielp met de organisatie van een eerste Internationale Socialistische Vrouwenconferentie. Op die conferentie debatteerden deelnemers over het vrouwenkiesrecht, een typisch onderwerp van de eerste feministische golf.

Het jaar erna, op 8 maart 1908, staakten textielarbeidsters in New York massaal om de lage lonen, lange werktijden, slechte arbeidsomstandigheden en kinderarbeid in de industrie aan te klagen. In deze context zag de leuze 'brood en rozen' het levenslicht: de vrouwen eisten niet enkel middelen om te kunnen overleven, maar vonden dat ook hun levenskwaliteit belangrijk was.

Terug naar Zetkin, die in 1910 deelnam aan een tweede Vrouwenconferentie, waar ze het concept van een Internationale Vrouwendag lanceerde. Zij was degene die alle vrouwen opriep om op dezelfde dag te staken tot hun eisen − stemrecht en een betere sociale zekerheid − ingewilligd werden. De eerste Vrouwendagen werden een jaar later al gevierd, maar een datum lag nog niet vast. Pas in de jaren 20 werd de link met de New Yorkse staking gelegd en werd 8 maart algemeen aanvaard als de Dag der Vrouwen. De slogan 'brood en rozen' werd ook door velen overgenomen.

Ook vandaag wakkert deze viering solidariteit onder vrouwen aan. Het is een dag die kan dienen om vrouwenrechten onder de aandacht te brengen, aangezien die lang niet overal vanzelfsprekend zijn. Op vlak van onderwijs, veiligheid, onafhankelijkheid en inclusie is er vaak nog veel werk aan de winkel.

Dit probleem reikt verder dan een tekort aan vrouwelijke ministers; het is een diepgewortelde, systemische kwestie die door alle lagen van de politiek heen sijpelt

Vrouwen en politiek

Je hebt de foto vast gezien: een kersverse regering, maar de vrouwen leken verstopt. In de regering-De Wever zijn slechts vier van de vijftien ministers vrouw, slechts 26,67 procent. Een forse terugval ten opzichte van de regering-De Croo, waar dat aantal dubbel zo hoog lag. België zakt daardoor naar de achttiende plaats op de Europese gendergelijkheidsranking. Het kernkabinet? Volledig mannelijk. Critici vrezen dat deze scheve verdeling niet alleen de sfeer beïnvloedt, maar ook de beslissingen zelf. Hoe representatief is een regering waarin vrouwen nauwelijks aan tafel zitten?

Is het ontwerp van de politieke structuren in Vlaanderen en België dan fundamenteel in het voordeel van mannen? Niet alleen worden sleutelposities, zoals voorzitterschappen en benoemingen, nog steeds grotendeels door mannen ingevuld, maar ook de politieke cultuur zelf lijkt weinig ruimte te laten voor een ander soort leiderschap. De debatten zijn nog vaak ingebed in een machocultuur en sluiten doorgaans meer aan bij traditionele opvattingen over masculiene macht. Vrouwelijke politici die in deze omgeving willen floreren, staan voor een lastige keuze: zich conformeren aan deze normen of langzaam naar de zijlijn worden gedrukt. Dit probleem reikt verder dan een tekort aan vrouwelijke ministers; het is een diepgewortelde, systemische kwestie die door alle lagen van de politiek heen sijpelt. Dit maakt duidelijk dat gendergelijkheid niet alleen draait om cijfers, maar om een andere politieke cultuur. 

"Vrouwen gaan vaak deeltijds werken om te zorgen voor familieleden of kinderen, en dat wordt afgestraft in het akkoord. We willen erkenning dat dat werk gebeurt" - Birgit, actief bij Collecti.e.f 8 Maars Gent

De vrouwenbetoging

In Gent werd in 2018 het Collecti.e.f 8 Maars Gent opgericht. Dat is een vrijwilligerscollectief van verschillende feministische organisaties. "Het collectief is tegelijk breder", vertelt Fauve van het Collectief. "Het is een collectief met de vakbonden ABVV en ACV, jongerenorganisaties, queer organisaties, sociaal werkers, internationale vredesorganisaties, de meisjeswerkingen van Gent, en losse individuen. Collecti.e.f 8 Maars ligt in het verlengde van een lange, historische traditie. In 2017 voerden Argentijnse vrouwen massaal actie, en zo is de vlam overgeslagen over de hele wereld." In het collectief zelf zitten ongeveer twintig à dertig leden die door het jaar heen acties organiseren, maar hun bekendste actie is de jaarlijkse betoging en vrouwenstaking op 8 maart. "Dat doen we om het werk dat vrouwen doen in de maatschappij, betaald én onbetaald, zichtbaar te maken." In Gent waren er vorig jaar ongeveer 1.800 betogers, in heel het land ongeveer 30.000. 

Dit jaar richt het collectief zich op vier eisen. Federaal protesteren ze tegen de maatregelen uit het Arizona-regeerakkoord. "Enerzijds maken we ons zorgen over de enorme impact van de pensioenhervormingen op vrouwen. Vrouwen gaan vaak deeltijds werken om te zorgen voor familieleden of kinderen, en dat wordt afgestraft in het akkoord, ook op hun oude dag. We willen erkenning voor dat (onbetaalde) werk. Anderzijds zijn we tegen de verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld door de afschaffing van de nachtpremies. Dat gaat namelijk gepaard met een grote onzekerheid en financiële precariteit in de dienstenchequesector, waar veelal vrouwen actief zijn", aldus Birgit van het Collectief.

Dat sluit aan bij hun eis om het poetspersoneel van de Stad Gent opnieuw door de stad in dienst te laten nemen. "Nu wordt het poetswerk uitbesteed aan een private firma, waardoor de werkomstandigheden zijn verslechterd." Daarnaast hecht het collectief belang aan de veiligheid van Gentse vrouwen op straat.

Welk resultaat hebben de acties? "We wegen op de lokale Gentse politiek", zegt Fauve daarover. "Toen in 2023 de straatverlichting 's nachts uit ging vanaf middernacht, hebben wij succesvol campagne gevoerd om de lichten weer aan te krijgen. Zo voelen vrouwen zich 's nachts veiliger op straat."