Al eeuwenlang sprinten vrouwen hijgend de schoonheidsidealen na die hen opgelegd worden. Het 'ideale' lichaam en gezicht veranderen om de haverklap en als kameleons moeten vrouwen zich telkens transformeren in het nieuwe perfect.
De geest die vrouwen al eeuwenlang tergt
Door de jaren heen waren vrouwen afhankelijk van hun schoonheid en was het vaak de enige kans op een goede toekomst. Als je een begeerlijk uiterlijk had, kon je sneller een rijke man aan de haak slaan. Het zaadje van de male gaze werd zo al vroeg geplant. De Romeinse mannen hadden het bijvoorbeeld niet voor slanke lichamen. De dichter Martialis schreef in zijn boek 'Epigrammen' van circa 90 n.Chr. "Ik wil geen magere vrouw wiens armen door mijn vingerringen kunnen. En die me prikt met haar knieën".
Tijdens de Italiaanse Renaissance werd de volle boezem niet gretig omarmd, maar strak dichtgesnoerd met behulp van het gevreesde korset. De vrouw was net een cadeau, strak ingepakt en uitbundig versierd. Het hoogtepunt van het lichaam was toendertijd de hals. Er bestond ook een grote liefde voor een hoog voorhoofd. Wie hier niet mee geboren was, hoefde niet lang te treuren: die kon altijd nog met tranende ogen de haarlijn epileren.
De vrouw was net een cadeau, strak ingepakt en uitbundig versierd
In de 20e eeuw krijgen we een waaier aan schoonheidsidealen voorgeschoteld. De ene trend wordt ingewisseld voor de andere. In de roaring twenties werden de typische vrouwelijke vormen ingewisseld voor een jongensachtig lichaam. Vrouwen hesen zichzelf in broeken en de jurken werden losser en korter. De entree van de bombshell Marilyn Monroe in de jaren vijftig zette het zandloperfiguur op de kaart. Borsten, billen en heupen werden groter, maar ook de wespentaille was sterk aanwezig. Dit schoonheidsideaal werd jaren geleden ook weer populair door Kim Kardashian, terwijl die nu met de rest van Hollywood op selder zit te knabbelen, want "thin is in". L'histoire se répète …
Roklengtes en generationele rijkdom
De resem aan trends die ons zelfbeeld domineren, zorgt voor een constante druk die er niet lichter op wordt. Het sneltempo waaraan deze nieuwe idealen gevormd worden, zijn gelinkt aan de dynamieken inherent aan het kapitalisme. Zo stelt de 'zoomlijnindex' dat er een samenhang is tussen modetrends, specifiek de lengte van de rok van vrouwen en de economische welvaart. Initieel werd daar een eerder voorspellende functie aan toegewezen: korte rokken zouden een sterke economie voorspellen, terwijl lange rokken een voorteken van zware tijden zouden zijn. Al snel bleek deze theorie van weinig wetenschappelijke waarde te zijn.
Ondanks dat culturele fenomenen niet altijd leiden tot solide wetenschappelijke conclusies, leggen ze ons wel een spiegel voor. Denk maar aan de old money-trend. Deze trend romantiseerde simpele kledingstukken, en werd daarom eerst geprezen voor de eenvoud en het positieve effect op duurzaamheid. Achter de cable knit sweaters, haarbanden à la Blair Waldorf en Ralph Laurenpolo's schuilt echter tegelijk een verheerlijking van generationele rijkdom.
Die rijkdom wordt verworven binnen onderdrukking en werkt het zelf ook verder in de hand. Deze trends normaliseren onderdrukking door middel van de verheerlijking van de esthetiek, belichaamd door witte mensen. Dit verstrekt impliciet het idee dat wit zijn een voorwaarde wordt om schoonheid te bereiken. De rijzende populariteit van dit fenomeen binnen een politiek landschap gekenmerkt door toenemende polarisering en intolerantie, vormt een wake-up call.
De cultuurkaping van niet-westerse schoonheid
De toon van popcultuur lijkt soms puur aangedreven door het Westen, maar tegelijk zijn er elementen vanuit niet-westerse culturen binnen het populaire discours. Het idee dat de hedendaagse trends puur Westers zijn, is een gevaarlijke illusie die in stand wordt gehouden door de commodificatie van niet-westerse schoonheidsrituelen. Dit is een sluw, maar geleidelijk proces dat de geschiedenis en context achter een ritueel wegstript van zijn culturele eigenheid.
Het vlechten van haar zorgt voor een verbondenheid met de culturele geschiedenis en is een ritueel dat over generaties heen wordt doorgegeven
Het negeren van de geschiedenis achter bepaalde rituelen of schoonheidsbeelden maakt toe-eigening problematisch. Een dubbele standaard ontstaat waarbij witte mensen deze schoonheidsbeelden adapteren en hiervoor worden beloond terwijl mensen van kleur hiervoor zowel in het verleden als heden op worden afgerekend. Vlechten, een wereldwijd ingeburgerde haarstijl, is bijvoorbeeld terug te traceren tot minstens 3500 voor Christus. De Himba, gesetteld in het huidige Namibië, zouden een van de eersten zijn die dit deden, maar ook bij Native Americans was de praktijk gangbaar. Het vertegenwoordigde je sociale status. Vandaag is het vooral een manier om je eigen identiteit te uiten.
In tal van Afrikaanse culturen wordt vlechten al eeuwenlang gebruikt om het haar te verzorgen en te beschermen. Vlechtstijlen waren cultureel specifiek in stijl en techniek en overstegen het praktische voordeel; het was een sociale activiteit die de banden binnen een gemeenschap aanscherpte. Het was ook een teken van verzet. Zo zijn er menig verhalen die vertellen hoe talloze slaven hun vlechten gebruikten om ontsnappingsroutes uit te stippelen.
Het vlechten van haar zorgt voor een verbondenheid met culturele geschiedenis en is een ritueel dat over generaties heen wordt doorgegeven. Wanneer mensen tegenwoordig vlechtstijlen overnemen zonder de historische betekenis ervan te erkennen, leidt dat tot kritiek.
Reactie toevoegen