7000 ondertekenaars van open brief kunnen Vlaamse rectoren niet aanzetten tot boycot Israël

In de brief werd geëist dat de Belgische universiteiten alle samenwerkingen met Israëlische universiteiten stopzetten vanwege het conflict in Gaza. De eis voor een academische boycot tegen Israël werd gesteund door ongeveer 7000 studenten en academisch personeel, maar ook door onder andere Greta Thunberg en Rudi Vranckx. Ook heel wat decanen van de UGent ondertekenden de brief. Herwig Reynaert, decaan aan de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, laat weten aan Schamper: "Ik heb getekend omdat de gebruikte argumenten dermate steek houden dat ik als academicus het noodzakelijk achtte om dit te tekenen. We hebben als academici ook een maatschappelijke rol." Ann Buysse, decaan aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, sluit zich aan bij wat collega Gita Deneckere (Letteren en Wijsbegeerte) eerder schreef: "Ik heb vol overtuiging ondertekend, als mens, als prof en als decaan."

Een symbolische rechtszaak

Op 29 januari kwamen de Vlaamse rectoren met de VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad) samen om de open brief te bespreken. Aan het gebouw van de VLIR werd ook actie gevoerd. Mingtje Wang is voorzitter van de COMAC en was daar bij aanwezig. "Die instellingen werken mee aan de onderdrukking van het Palestijnse volk, door bijvoorbeeld wapens te ontwikkelen of beurzen aan Israëlische soldaten te geven. Ze schrijven mee de wetten en systemen die apartheid in de praktijk brengen. Ze zijn een pilaar van de jarenlange kolonisatie en nu ook de genocide." De betogers argumenteren dat universiteiten als openbare instellingen juridisch gebonden zijn aan de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof in de genocidezaak tegen Israël. Die verplicht het land om alles te doen om een genocide te vermijden.

De rectoren werden onder luid boegeroep schuldig bevonden aan misdaden tegen de mensheid

Aan het kantoor van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) in de Ravensteingalerij in Brussel verzamelden een vijftigtal studenten voor een symbolische rechtszaak. Verkleed in toga's met een vonnishamer in de hand voerden ze een toneelstukje op. De 'openbare aanklager' pleitte dat de Vlaamse universiteiten medeplichtig zijn aan genocide en schending van het internationaal recht. De advocaat van de beklaagden kwam vervolgens met een weinig overtuigende verdediging. Ondertussen zaten de 'rectoren' (studenten met een geknutseld masker) ietwat beteuterd op de strafbank. Het uitvoerige bewijsmateriaal, een heuse kaft met stapels papier, trok de 'rechter' uiteindelijk over de streep. De rectoren werden onder luid boegeroep schuldig bevonden aan misdaden tegen de mensheid.

Daarna riep de meute nog wat slogans tegen de gevel van het gebouw. Een aantal medewerkers in het kantoor piepten eens door de ramen naar buiten en een handvol agenten stond er wat ongemakkelijk op te kijken. De actie verliep zonder schermutselingen en de betogers dropen uiteindelijk af.

"Grote terughoudendheid" voor nieuwe samenwerkingen

De VLIR besliste uiteindelijk om geen nieuwe samenwerkingen aan te gaan met Israëlische partners die betrokken zijn bij ernstige mensenrechtenschendingen. Op de vergadering wilden de rectoren vooral "verduidelijken wat we al doen", aldus Jan Danckaert, rector van de VUB (Vrije Universiteit Brussel) en voorzitter van de VLIR. Dat de Vlaamse universiteiten geen nieuwe samenwerkingen aangaan "betekent niet dat alle samenwerking op de schop gaan". Danckaert spreekt van een “grote terughoudendheid” om nieuwe samenwerkingen aan te gaan. De meeste samenwerkingen die nu nog lopen, kaderen in een Europees project zoals Horizon Europe, een subsidieprogramma voor onderzoek en innovatie. De VLIR zou de Europese Commissie al meermaals hebben opgeroepen om universiteiten bij te staan bij de screening van nieuwe projecten, vooralsnog zonder succes. Peter Van Rompaey, woordvoerder van de VUB, is "teleurgesteld door de positie die de Europese Commissie inneemt". Danckaert benadrukt verder nog dat "Vlaamse en Belgische universiteiten zeer ver zijn gegaan in de screening van Israëlische samenwerkingen" en een van de meest verregaande toetsingen doorvoeren in Europa.

"Elke samenwerking verleent [Israëlische universiteiten] onvermijdelijk legitimiteit" - Koen Bogaert

Een algemene boycot van Israëlische instellingen, zoals gevraagd in de open brief, komt er dus niet. Koen Bogaert van de vakgroep Conflict- en Ontwikkelingsstudies aan de UGent, een van de initiatiefnemers voor de open brief, betreurt de status quo: "Elke samenwerking verleent [Israëlische universiteiten] onvermijdelijk legitimiteit." Daarmee verandert er in feite niet veel. Voorlopig zetten de Vlaamse universiteiten hun beleid dus verder. De ondertekenaars van de open brief nemen hier vermoedelijk geen genoegen mee.